Adolfo Martinez de Santos du izen osoa eta Kuartangoko Gilarte herrixkan dauzka abereak (behiak, pottokak, ahuntz azpigorriak eta ardiak).
Terreña arrazakoak ditu behiak eta hauen okela ia Araba osoan zehar saltzen du isotermoarekin joanda. Suertea dauka seme biak ganaduarekin zaletu direlako. Gainera ikasketak ere lanbide horri begira egin ditu batak eta egiten ari da bestea.
Adolfo 18 urtekoa zelarik hasi zen ezerezetik bere abeltzain ibilbide honetan. Eroskin bazeukan etorkizun bikaina, baina enpresak bere estrategia erabat aldatu zuenetik, zabalkunde eta konpetibitatearen apostua eginez, baja eskatu zuen eta bere indarrak erabat eskaini zizkion etxeko negozioari. Pekatu bezala aitortzen du Leon, Zamoran eta abarretan Eroski dendak egotearen ardura zati bat berea duela. Araceli emazteak ez zuen ondo hartu lanbide segurua utzi eta behiekin hastea. Gainera ez edozein behi, ez, terreña arrazakoak, hain justu. Arraza hau bertokoa da, betidanikoa, batez ere Gorbeia inguruetan sustraitua, baina aspalditik baztertua izan zen beste behi mota batzuekiko konparaketan oso galtzaile irteten zelako, errentagarritasunari aditurik. "Zoratuta hago! Nora hoa terreñekin!" eta halakoak entzun behar izan zituen, ez gutxitan. 30 urte inguru geroago ia erabat desagertzear zegoen arraza hau oso indartsu ageri da azoketan eta beste baserritar asko ere ohartu dira haren balioez, ezin hobekiago egokitzen delako gure ingurune malkartsuetara, gogorra izanik zaintza gutxiago behar duelako, ongi erditzen delako eta okelean duen kalitate onagatik.
Abereak erakutsi eta gero sukaldera sartu ginen eta Adolfok kafe beroa eta inauterietako tostada batzuk eskaini zizkidan, leihotik elurra mara-mara ikusi bitartean.
Gilartetik Salmantonera bidean jarri nintzen Iñaki Iarrituren idi terreño gazteak ikustera. Iñakik eta beste sei bazkidek urtero ogiaren prozesua birsortzen dute idiak uztartzetik hasi, garia moztu, alea errotara eraman, labeko lanarekin jarraitu eta ogia egin arte. Herriko abadea omen da taldearen bultzatzaile nagusiena. Egutegi ikusgarri bat ere argitaratua dute okintzaren berri erakutsiz.
Duela mende erdi edo Araban ehundaka idi uztarri zeuden, denak terreña mota honetakoak. Salmentonen ere etxe guztietan zeukaten idi uztarri bana gutxienez. Iñakik harrotasunez, pena handiz ere bai, erakusten dit etxeko aspaldiko azken idien argazkia. Begiak pizten zaizkio nolako bizitasun eta indarraz tiratzen zuten kontatzen didanean. Eta etxean nola maite zuten orain orma batean daukaten behia!
