Zorroza eta Gezuragatarren Endogamia

Gezuraga Behekoa

Jakina da Morgan guztiok garela, urrago-urrunago, senideak. Beste herri batzuetan ere antzekoa gertatuko zen, baina Morgakoa harrigarria da. Susmatzen dut ezkontza-politika oso indarrean egon dela beti herrian. Maitasuna, erromantizismoa eta haragikeriak politika horretatik at bilatu beharko ziren agian. Ondorioz, baserritarrek antzeko statusdun etxekoekin antolatu bide zituzten seme-alaben ezkontzak etxearen jabegoari garrantzia gorena emanik eta ahal zen heinean negozioak etxean jarraitu behar zuen. Hau izan da gure patua

Gezuraga Goikoa (berria, 1865)

Zorroza eta Gezuragatarrena, hala ere, marka guztien gainetikoa da. Ze amorruz ekin izan dioten beti beraien artean nahastu beharrari! Abizen bereko ezkongairik eskura izanez gero zertarako urrunago jo? Lau mendetako asaba guztiak zenbatzen hasi ezkero gutariko edozeinek 260.000tik gora kalkula ditzakegu, bai, bai, miloi laurdenetik gora. Bada, hainbeste milatatik zorrozatarrak zorrozatarren bila hasten dira zoro moduan ezkontide bat aukeratzeko, edo bestela Gezuragaterren peskisan.
Bizkaiko Elizaren Histori Artxiboan begiratzen hasi eta bataio agirietan datozen Zorroza goiztiarrenak Pedro eta Maria Çorroza neba-arrebak izan ziren, lehena 1553an eta bigarrena 1555ean bataiatuak. Haien gurasoak Yñigo eta Mariperez izan ziren. Bigarren abizenik ez zaie agertzen. Eztakigu bata edo bestea gure asabak izan ziren, baina baziren gure asabak Santorum Duo eta Mariasaez Duo y lequerica senar-emazteak. Duo biak, senarrarena eta emaztearena, Zorroza ziren. Batzuetan abizena etxearen izenarekin nahasten edo konbinatzen da eta, honela, Duo eta Duo Zorroza edo Zorroza de Duo baliokideak izan ohi dira. Berdin gertatzen da Lequerica etxearen izenarekin, hau ager daiteke soilik edo Zorroza abizenarekin konbinatuta. Horrela, Santorum eta Mariasaezen seme Pedro,  Çorraça, Çorroça (Duo) abizenekin dator erregistratuta, etxearen izena parentesi artean dela. Zorroza abizena bikoiztuta izatea gutxi balitz, gure arbaso Pedro 1629an Begoñan ezkondu zen Maria , Escurra, Gueçuragarekin.

 Haien seme Miguel, (Duo) Corroca, Escurra urte gutxi batzuen buruan  Mariperez, Balle, Arteeta izenekoarekin ezkondu zen. Biak ziren 1636ean jaioak eta zortzi seme-alaba izan zituzten: Domingo (1659), Joan (1661)  Maria (1664) Pedro (1666) Martin (1668) Maria Josepha (1671) Ana (1674) eta Bartholome (1677). 

 Alabetariko bat, Maria Josepha Zorroza Balle, Domingo Guezuraga Apraizekin ezkondu zen. Azken hau Gezuragatarren aldetik dugu arbaso. Bigarren semea, Joan Zorroza Valle (1661) Catalina Gueçuraga Oruerekin ezkondu zen1691an. Hauek gure arbasoak izan ziren eta bederatzi seme-alaba izan zituzten, adi haien izenei: Joan (1694), Joseph (1696), Joan (1699), Maria Antonia (1703), Cathalina (1705), Joseph (1708), Francisca (1711), Miguel (1715) eta Francisco (1719). Semea Francisco eta alaba Francisca izatea nahiko arrunta zen, baina deigarria da ez bat, seme pare bi izen berekoak izatea, kasu honetan Joseph eta Joan. Ohikoa zen, seme edo alaba bat erditzean edo umetan hiltzen zitzaienean honen izena hurrengo bati jartzea. Hala ere ahaide hauen kasuan ez dirudi halakorik gertatu zenik, arrazoia beste nonbaitetik ideiatu beharko da. Izan ere, txikitan hiltzearen hipotesi horri bide emango liokeen hileta agiririk ez da inon ageri.
Joan bi horietako zaharrena 1694ko gabonzar egunean jaio zen eta bestea 1699ko Inozente egunean. Aita bera zuten biek, baina ama ezberdina. Lehenaren ama Anttonia izan zen eta bestearena Cathalina, iskribuek diotenez. Cathalina beste anai-arreba guztien ama ere izan zen. Nor zen, orduan, Anttonia, abizen berberekin datorrena? Anttonia bakarra Cathalinaren ama zen, ez da beste inor agiri  izen horrekin. Dena geratzen zen etxean. Joan bietako bat, eztakigu zein, Okorikokoen arbasoa dugu, Doroteo eta honen oinordekoena.
Badago beste bitxikeria bat Joan izeneko anaia biei buruz. Ezkontza agiriei kasu egiten badiegu Lequerica Çorroza, Guesuraga, Joan Morgan ezkondu zen Duo, Apraiz, Ysabel izenekoarekin 1722ko ekainaren 10ean eta berriro irailaren 4an. Bi aldiz ezkondu ziren ala Joan anaia biak ezkondu ziren emazte berarekin? Seguruenik iskribua bikoiztuta egongo da. Beste bitxikeria bat, gauza arraroak pentsatzera eraman gaitzakeena, Çorroza, Guezuraga, Juan Morgan ezkondu zen, iskribuen arabera, 1735ko abenduaren 12an Castillo, Gangoiti, Josepha izeneko emaztearekin eta egun berean Zorroza, Guezuraga, Joseph Larrabatzuko Goikoelexean ezkondu zen Gastelucho, Ganguti, Josepharekin. Nor ezkondu zen norekin, zein Joseph zen hura? Atera ondorioak horri! Auskalo!

Duo Behekoa

Agiri zaharrenei aditurik Duon topatzen ditugu lehen zorrozatarrak. Honela, Mariperez Balleren senar Miguel (Duo) Corroca dator bataio agirian. Honek erakusten digu etxe horretakoa zela, Duokoa, edo, herrian esaten den modura esanda, Dungoa. Hauen seme Joan Duo Zorroza 1691ean Cathalina Guezuragarekin ezkondu zenean Gezuragara joan zen bizitzera. Izan ere, hauen seme-alaben bataio agirietan Zorroza Guezuraga, Guezuraga abizenez datoz jasota. Denak, gazteena salbu, hau, Francisco Çorroza Lequerica , Guesuraga
abizenez jasoko baita agirietan. Okorikokoen arbasoa zena, Joan Lequerica Çorroza Guesuraga Lekerikara ezkondu zela esan liteke. Gure arbasoa Miguel, ostera, Fikan ezkondu zen 1743an.

 

Duo Goikoa

Gaitzerdi egungo belaunaldikoak leku exotikoagoetara abiatu diren bikotekide bila, Paraguay, Ondarroa ...