Petrala

Usaimenak eta usainek denboran eta espazioan urrunera eramaten gaituzte instant batean. Hitz batzuek ere ahalmen horixe daukate. PETRALA hitzak aitona Gabinoren irudia ekartzen dit edo neu eramaten nau harengana. "Aittitte, konteu Pernando Amezketarrarena!" Eta berak enegarrenez kontatzen zidan erbiarena edo petralarena.
Gabino Gezuraga gizon irakurria zen gaztetan eta horrexegatik herrian, Muxikan, udaleko kargu bat ere izan zuen, idazkariarena edo. Pernandoren ipuinak liburu batean irakurrita zituen eta haietako hainbat kontatzen zizkidan ume txikia nintzelarik. Ni ez nintzen sekula aspertzen haren ipuinekin, hainbat eta hainbatetan entzun nizkion arren. Etxeko atari aurrean esertzen zenerako han nengoen ni, berriz ere erbiarena eta beste batzuk eskatu eta entzuteko prest. Liburu hori galdua edo izango zuen ordurako, nik ez nion sekula ikusi, behintzat. Pernando Amezketarra. Bere ateraldi ta gertaerak izenekoa izango zen seguruenik, 1925ean Gregorio Mujikak argitaratua. Web orri honetan topatu dut eta petralarena 53 zenbakiduna da: klasikoak.armiarma.com : 

53 SARTU BITEZ!... 

Pernando bazetorren Tolosatik etxera, bere asto beltxa aurrean zuala. Olarainera iristean, bi damatxo arkitu zituan; oek astoari begira jarri ziran, eta lokarriak min eman ez zezakion isets-ondoan zeuzkan trapu zarrak ikustean, asi ziran parrez.
         —Zu, Pernando —galdetu zioten zirikatzeagatik— astoak isats-azpian daukan oial orren kana bakoitza, zenbatean saltzen dezu?
         —Ori bera ez dago saltzeko, andratxo. Baña ori baño obeak badauzkat denda-barruan... Sartu bitez...
         Eta astoari isetsa goi-goraño jasoaz, bidea erakutsi zien.

Hala ere petrala hitza bera ez da agertzen pasadizo horretan, perifrasi batez adierazten da (lokarriak min eman ez zezakion isets-ondoan zeuzkan trapu zarrak) nahiz eta etxean guztiz hitz arrunta genuen. Hiztegietan bilatzen hasi eta, harrigarria!, guk ematen diogun adierarik ez dagoela ikusi dut, bai beste batzuk, ordea. Ikus ADOREZ hiztegiak dakarrena:

 Petral: 1 izond. sinvergüenza, desvergonzado/da, insolente, descarado/da; ez daki ixilik egoten, hau bai ume petrala!: no sabe estarse callado, que niño tan sinvergüenza. 2 iz. (Eraik.) viga, correa; nola esan diezaiokezu inori 'utz begian daukaan lasto-izpia ateratzen', zuk zeurean zur-petrala daukazula?: ¿cómo puedes decir a otro 'déjame que te saque la pajita que tienes en el ojo', teniendo tú en el tuyo una viga?. 3 iz. (zaldiak) correa, ventrera, cincha. 4 orillo, borde de la ropa, bajo, borde, orillo, ruedo; Jesusen petrala ukitzeaz sendatu zitzaion odoljarioa: con tocar el orillo de Jesús se le curó la hemorragia.