Mendian, lahar artean

Basoa garbitzera zoazenean oztopo askorekin egingo duzu topo eta etsai askori egin beharko diozu eraso. Aurkari nagusia, baina, laharra edo sasia izango duzu.
Sasia Ekialdeko filosofiaz hazten da, setatia da, ez du inoiz etsiko. Astiro, baina gelditu gabe egiten du bere lana, haztearen eta inguruetara hadatzearen zeregina. Erraz menderatzen duzula iruditzen zaizu, baina bera ez da nekatzen. Zu, bai, ordea. Nekea datorkizunean ez diozu kolpea lehenago bezain zehatz eta irmo jotzen eta sasia erdi barrezka hasten zaizu. Zenbat eta kantsatuago zauden, orduan eta kolpe gehiago jo behar diozu lurraren gainera ekartzeko. Une horretan dago pozik sasia, badakielako irabazten hasi zaizula. Orduan entzuten duzu bere barre gaiztoa eta oreka galtzen hasten zara.
Oreka zentzu bietan galtzen duzu. Indar handiagoa galtzen duzu alferrik, ez zabiltzalako hasieran bezain fresko eta fin eta gehiegitan trabatzen zarelako. Zure pazientzia, bestalde, agortuz doa indarrarekin batera, eta ezin duzu jasan sasiaren barre maltzurra.
Seguruenik biraoka hasita zaude ordurako eta horrekin zeure burua berotu, besterik ez duzu egiten. Sasia jada adarra jotzen ari zaizu. Bere momentua da. Orain ausartzen da arantza bat edo besterekin zure aurpegia ferekatzen. Lehenengo belarrietan edo erasotzen dizu eta hori eraman dezakezu. Baina atal bigunagoak topatzen dizkizunean, ezpainetan ziztatzen dizunean edo, batere lotsarik gabe, sudur zuloetatik barrura sartu eta hor bere eztenaz ziztatzen dizunean konturatzen zara negar malkoak ateratzen dizkizula, minaren minez. Atzera egin eta basoa uzteko momentua heldu zaizu, argi dago, baina atala amaitu arte ezin duzu alde egin, zeure ohorearen kontra lihoake hori. Beraz, burruka basatian murgiltzen zara, gero eta sakonago. Sasia hanken inguruan kiribiltzen zaizu eta muturrez aurrera erortzen zara, behin eta berriz. Etxera heltzen zarenerako hauts eginda zaude, ezin duzu zirkinik ere egin. Ostera, sasia dagoeneko hasita dago bere hazkuntza lanean, galdutako lekua berreskuratzearren. Eta ez du etsiko, ez da inoiz kantsatuko. Urte bete barru baso berera zoazenean sasitza bera aurkituko duzu, are indartsuago eta gorago igota.
Sasia edo laharra herioaren irudia duzu, badakizu azkenean garaitu egingo zaizula, ez dio ardura zenbat aldiz azpiratzen duzun. Etxerik dotoreena, lorategi ederrenaz inguratua egonda ere, sasiaren mende eroriko da labur edo luze, egunen batean. Sasiak ez dauka presarik, batere ez, pazientzia soberan dauka eta helduko zaio bere garaia. Urrunetik etorri behar badu ere, helduko da eta etxea inguratuko du ia igarri gabean. Ormetan gora egin, zuloetan barna sartu eta teilapeetatik sartuko ditu hatz fin zuriak. Ez dizu errespetatuko ez etxe, ez gaztetu, ez jauregi. Dena egingo du bere, dena irentsiko du.
Sasiak badauka, hala ere, bere aurpegi zuriagoa. Sasiak masusta ederrak ematen dizkizu. Sasia basoen sortzaile eta eraikitzaile bikaina da. Egunen batean, mendietako pinadiak beren kasa utziko bagenitu, sasiz jantziko lirateke eta sasi horiek berez ernetakoko haritz landareak babestuko lituzkete zuhaitz eder hasi zitezen arte. Betiko basoa berrezarriko luke.
Sasia, beraz, bizitzaren parte bezala onartu behar duzu eta bere edertasun garratza miresten ikasi.

Agarreko maisuak lan ona

Andra Mariko eskolan hasi nintzenean baneraman urte bi Bilbon eskolatuta eta ondo egiten nituen irakurketa eta kontuak. Horregatik, Don Jesus, Agarreko maisuak, miresmenezko irrifar batez probatu zizkidan irakurketa kartillak, bata bestearen atzetik, denak sobera irakurtzeko gai nintzela frogatuz. Azkenean lehen graduko Alvarez enziklopedia esleitu zidan. Poz handia hartuko zuen nirekin, liburuko irakurketak ezezik, bere azalpenak ere normal-normal ulertzeko gai bainintzen. Ez nintzen, beraz, hain ernegagarri ziren hainbat ume abarkadun basati ezjakinen antzekoa.
Don Jesus, Agarreko maisuak, bere bibote eta azal finarekin, ez zuen umeekin harreman pertsonalik sortzen, baina niri azaldu zidan nola Cid Campeador famatuak hil eta gero ere mairuak menderatu zituen, zaldi gainean makila bati lotu eta zutik eutsirik.
Falangeko kanpamenduetara eraman ninduen zortzi urtekoa nintzenean, gutxienezko adina hamar urtekoa zelarik. Espinosa de los Monteros herrira eraman gintuen eskolako hiru mutiko, Jon Igertuko, Migel Angel Estartako eta hirurok. Adinera heltzen ez nintzela eta inork ezer esanez gero, bere iloba nintzela esateko mezua eman zidan eta halaxe egin nuen. Kanpaldi haietako lehen egunean sarrerako bide batean, erreka ondoan, goardia egiten jarri gintuzten goizez Morgako hirurok. Gizon bat eta ume bat pasioan hurbildu ziren eta nik, neure Falangeko jantziekin harro eta ausart bota nien altoa: Alto! Por aquí no se puede pasar! Ez dakit Jon ala Angel, nor izan zen ahopeka eta barreari eutsi ezinik esan zidana Isilik ego hadi!
Espinosako kaleetan barrena desfilatzen genuen eta inoiz egokitu zitzaidan formazio osoaren aurretik banderadun izatea. Zein nolako harrotasunez neraman bandera hura!
Handik herrira itzuli ginenean serio eta harro egiten nuen Instrukzinoa Leketzebarritik pasatu eta Jose Martinek edo beste edonork agindu ahala: Firmes! Derecha, ar! Izquierda, ar! Baina gehien gustatzen zitzaidana eta gehien baloratzen zutena Cuerpo a tierra, ar! izaten zen. Ez zidaten adarra gutxi jotzen!
Egun baten astokada bete belar ekartzera joan ginen ama eta biok Lumendira. Nik eskolako kontuak nerabiltzan, antza, buruan, Bisigodoak zirela, Recaredo edo Biriato zirela eta denen gainetik espainolak, espainolak baitziren niretzat heroi paregabe eta bikainenak. Honetaz mintzatu nintzaion amari eta amak, ez dakit ziurtasun osoz ala zalantzaren batekin, neu ere espainola nintzela adierazi zidan, euskaldunok espainolak ginela, alegia. Ezin izan nion sinetsi. Ederregia zen, zoragarria. Azkenean, kostata izan bazen ere, guztiz sinetsi nuen espainola nintzela. Hura poza! Hura ezuste ederra! Seguruenik eskuarea eskuan hartu eta ezpataz mairuak menderatzeko plantak egingo nituen eta Capitán Trueno edo Don Pelayo sentituko nintzen.
Bai, zalantzarik gabe, Agarreko maisuak lan ona egin zuen nirekin.

Iñaki Katalana, gaiztakerietan jefe

Txabolakideei agurra idatzi zienean ez zekien azkenetariko agurra izango zuenik.
Duela 50 urte, bat gora behera, argi erakutsi zuen Iñaki Katalanak gaiztakerietan jefea zela.
Igande arratsaldea zen, errosariotik urten berri, umeok frontoi inguruan bildu ginen eta Iñakik deiadarra jo eta berehala bildu gintuen. Berak bazekiela non zeuden melokotoi eder-ederrak eta haiek harrapatzera joan behar genuela denok. Sasoi honetan izan bide zen, abuztuan, izan ere, melokotoi-muxikak handituta bai, baina oso berde zeuden oraindik eta.
Ez dakit zenbat mutiko bildu ginen, asko ginela bai, dozena batera helduko ginen, agian. Imanol eta biok izango ginen txikienetarikoak, zazpi urtetik gora ez geneukan inondik ere, agian gu baino gaztetxoagorik ere izango zen, baina. Imanolez bai gogoratzen naiz han izan zela, Imanolek ezin baitzuen nahita ere halakoetan hutsik egin. Iñaki gu baino lau bat urte zaharragoa zen.
Han abiatu ginen mutil guztiok, Iñaki buru zela, zakur basatien antzean. Lekerikan behera, errekarantza egin genuen eta laster heldu ginen Dungo Balerio eta Errufinareneko melokotoiondoetara. Lekua Duotik nahiko aparte zegoen, errekara bidean. Arbolen inguruan leize-troka batzuk zeuden, sasiz goraino jantziak. Helduaz batera gehienok arboletan gora egin genuen altxor preziatuen bila. Sarraski ederra egiten ari ginen, izan ere melokotoiak ez zeuden inola ere helduta eta bat probatu, beste bat horzkatu ... denak botatzen genituen, helduagoren baten bila. Baina han ezin genituen helduak topatu, ez zegoen heldurik eta.
Hasieran lapurretan beldurrez eta isilik bagenbiltzan ere, laster hasi ginen astrapala handia ateratzen. Fruta gozoa jatearen helburua zapuztu bazitzaigun ere, gaiztakeria itzela egiten ari ginen bizipena geneukan eta horrek sekulako zirrara ematen zigun, batez ere elkarri egindako txantxa eta iruzkinak entzutean.
Momentu batetik aurrera gertatu zena ziztu bizian pasatu zitzaidan eta ez nintzen jazotakoaz ia jabetu ere egin. Orain konta badezaket, gertaera jazo eta hurrengo egunetan Urrufiñak berak gure amari, neu aurrean nengoela, barre artean azaldu ziolako da.
Arboletan geunden txoriotako batek Txo, Urrufiña jatork hor! bota zuen. Inork ez zion kasurik egin, txantxetan ari zelakoan. Baina egia zen. Urrufina abiadan zetorren eta girristuka hasi zen: Hor noa paluegaz goitik behera! Eta halaxe zetorren etorri ere. Ondoren umeak arboletatik jausten hasi ziren plausta-plausta, fruta heldua bailiran. Nire ingurukoak salto egiten ikusi nituen eta gorengo puntan zegoena ere, Imanol, nire albotik pasatu zen aidean goitik behera. Hango zarrapastada! Neu ere lurra ikutu nuenerako abiada itsuan hasi nintzen makilakadetatik ahalik eta azkarren urruntzearren. Hain nindoan itsututa, non troka bateko sasitzara sartu bainintzen buruz behera. Urrufinak handik atera eta bide onean jarri ninduen arrapaladan segi nezan, berak mehatxuzko orruak botatzen segitzen zuen artean.
Halako pasadizoetan Iñaki jefe agertzen zen, beti handiren bat egiteko prest. Ez zion beldurrik ezeri ere eta errebeldea zen edozeren aurrean. Iñaki bizitza osoan izan da mutiko oker eta errebelde hura.
Agur eta ohore!