Sakramentinoak IV

Lana edo Simon

 2019 martxoaren 19a

Simon edo Lana, Lana edo Simon maitea:

Zer moduz zaude bestaldean? Hemen gaituzu, antzezlanaren zain, egonezinik dauden ikusleen modura. Mila begi pare zureei eta zure lehen arnasari begira. Orduak, minutuak baino ez dira falta teloia zabal dadin. Ikusi dugu prest zaudela, ur azalaren larruzko gortinari uhinak ateratzen dizkiozula, baina hemengo aldean ere izango duzu jolas parke dibertigarririk geure besoetan.

Ordua da,

badator odol gorria

loratuz udaberria,

askatu amaren gerria.

Eta orduan,

suziriak izarretan,

adar hotsa gailurretan,

dilin dalan dorreetan.

Zer edo nor zaren jakin gabe ere denok daukagu bihotza bigun zugatik eta zarena zarelakoa maitasunez hartuko zaitugu,

ordots nahi ahardi

txiki edo handi

argal zein lodi,

hezur nahi mami

ihar edo guri

gozo zein gazi,

esne nahi ezti

bizkor edo nagi

otzan zein zoli,

zarena zarela, txeraz inguratuko zaitugu, maitazarrez babestuko.

Ongietorria

LO

Hortxe bero umelean

zeure txoko apalean,

ezin kabituz zaude amaren

tripa sabelean.

Gozo, gozo, lo, labean,

sukalde borobilean,

gu irrikitan gaude zure zain

hemen, bestaldean.

Epel epel olatuan

zorioneko lakuan,

pozik zabiltza igeriketan

putzu ezkutuan.

Laster zauzkagu eskuan,

maite zaitugun lekuan,

ongi etorri ederra eginez

gauzkatzu kantuan.

Aideratzen zarenean

txalo larru azalean

lehen agurra jasoko duzu

ipur masailean.

Gurasoen magalean,

aingeru baten parean,

zoriontsua izango zara

gure epelean.

Sakramentinoak III

Tolosako Sakramentinoak, gaur Laskorain Ikastola

Baina nola heldu zinen hain urruneko leku hartara, ez al zegoen beste ikastetxerik etxetik hurrago? Horrela galdetzen zizuten batek baino gehiagok logika osoaz. Eta entzun nahi zuenari gogotik kontatzen zenien zure lehengusu bat, baina ez zen zure lehengusua, zure amarena baizik, ez zuen axola, zure lehengusu Eugenio apaiz egiteko Arratiako Areatzako sakramentinoen komentuan zegoela estudiatzen, lehenago Tolosan ikasia zela eta harengatik nahi zenuela zuk ere bide bera egin. Beragatik zeundela zeu ere han, ikastetxean. Harik eta zu baino nagusitxoagoa zen norbaitek erantzun zizun bera ere bere amarengatik izan ez balitz ez zela han egongo eta geroztik ez zenion halako erretolikarik inori eman. Ziurtasun handiaz esaten zenien gurasoei baietz, hara joan nahi zenuela, baita uztaileko aprobak pasatu eta gero ere. Betidanik zinen esperientzia eta gauza berrien aproba zalea, Bilbotik Morgara bizitzera joateko plana berotasun handiz hartu zenuenean bezala, sei urteko zinela, edota  Andramariko eskolan ikas urte bi egin ostean irrikan zeundenean Bilbora “Ingreso”a egitera joateko. Joan ere joan zineten zure arreba zaharrena Arantza eta biok Luisa eta Bego lehengusinen pisura. Baina ez ziren zuen lehengusinak, zuen amarenak baizik, ez zuen axola, Luisarenera joan zineten Ollerieta aldera, hango akademian ikasketak egitera, eraikuntza berean solairu bat gorago zegoen akademian estudioak egitera. Kasu bitxia zuena, Arantza eta biona, estudiatzera joateko etxeko atetik irten eta eskaileran behera jaitsi beharrean, mundu guztiak ohi duen moduan, etxeko atetik irten eta solairu bat gorago igotzen zineten, hain zuzen ere hiru urte lehenago zeuen etxea izandako pisura, jada Otxaran akademia bilakatura. 

Pisu hartan bizi zinela aho zabalik entzuten zenien kontatzen Luisari eta honen lehengusina biri nola Eugenio bisitatzera joaten ziren eta zein dotore zeuden Eugenio eta bere ikaskideak eta zein arrakasta zuten nesken aurrean eta zein guapoak ziren denak. Eta zuk gehiago kontatzeko eta ea zer egin behar zen zeu ere hara joateko. Gauza handia zen familian apaiz edo moja bat izatea, ohikoa zen bezala, zeure familian beste inora joan gabe, izeko Juanita ia aldarean zegoen heroina baitzen. Zera da zuk ez dakizuna, hura guztia aurretiaz bilbatutako trikimailua izan zitekeela, denoi ongi zetorkizuena, gurasoen etxean koadrila handia zegoelako, Luisa ezin zitekeelako luzaroan zuen karguan egon eta zeu ere pozik agertzen zinelako barneko eskola batean sartzeko. Halako plana hausnartu eta antolatzeko oso gai zen zure ama, inor izatekotan. Nolanahi gertatuta ere, hala gauzatu zen zure Tolosarako ibilbidea.

Eta behin sartuz gero, tranpa zulo hartatik ateratzea oso zaila zen, ez bazen lotsa eta porrotezko sentipen bizi batekin. Goitik ezarritako planari eskerrak ematea beste irtenbiderik ez zegoen eta gogorrean indarrez eutsi. Goikoak doanik emandako bokazioari nola egin muzin? Ideia horiek zure adimen txikian ongi iltzatzeko sobera ziren egunean egunean elizan eta kaperan emandako orduak eta orduak, dela meza, dela funtzioa, meditazioa, adorazioa, errosarioa eta beste antzeko batzuen bitartez. 

Elizako ordu luze eta ugarietan zeure burua misioetako heroi gisa irudikatzen zenuen Afrikako bazter zoragarriren batean. Gainera, zeure misio lagun laster jaiotzeko zen anaia txikia ikusten zenuen, Inazio izango zena, baina azkenean Magdalena Sofia suertatu zena, Sofi, arreba txikia, 1965eko azaroaren 15ean jaio zena. 

Sakramentinoak II

1963ko iraileko egun batean heldu zinen aita eta amarekin Citroen 2CV hartan Tolosako Sakramentinoetara. Bidaia hark izan zuen mentura kutsurik, safari batekiko antzekotasunik, besterik ezean. Deskargako portuko errebuelta txirikordatuetan zirku bateko kamioiekin topo egin zenutelako, astiro-astiro gurutzatu eta bertako elefanteen azala ia ukitzeko moduan ikusteraino. Egun eguzkitsu eta alaia izan zen, bazkaltzen bertan gonbidatu zintuzteten eta leihoa lorategira zabalik zeukan harrera gela batean eseri ziren zurekin aita, ama, bertako apaiz sakramentino bat, Barbarin izenekoa eta Labiano zure ikaskidea. Lorategiko kaki arbola exotikoa hizketarako gai nagusi bat izan zen jatordu hartan, besteak beste.

Giro ederrean bazkaldu eta gero ikastetxeko mutiko batek eraman zintuen berarekin zeure maleta eta trasteak logelan uzteko. Segituan jaitsi zinen gurasoei agur esateko, baina ordurako aita eta ama ez zeuden utzitako lekuan, ez ziren inon ageri. Amari musua emateko gogoz geratu zinen, baina ulertu zenuen inork esan gabe ere, zeure onerako egin zutela alde, agurtzeko une garratza ekidin nahi zizutela, nahiz eta zuretzat musu ematekoa une gozoa izango zen, inolaz ere ez garratz ez mingotsa. Minduta sentitu zinen saldukeria hargatik, traizio txiki bat izan baitzen,  baina haatik pozik zeunden, alai, abentura eta berrikuntzaz beteriko bizitza berriari ekiteko.

Dena ez zen berria, alabaina, lehenago, urte berean uztaileko aste bete aprobetan egin baitzenuen Tolosako ikastetxean eta hargatik ezaguna zitzaizun etxe berria. Horrela deitzen ziren, aprobak, eta lekua eta bertako bizitza gustukoa zitzaizun ala ez probatzeko balio zuten. Aprobetako aste horretako bizitza oporretako udalekuetan izan ohi dena zen, jolasa hemen, txangoa han, dena jaia eta alaitasuna. Egun horietako animatzaile nagusiena Aita Gorriti izaten zen, oso apaiz alaia, hurbilekoa eta dibertigarria. Berak ateratzen zituen argazkiak eta berak jartzen zuen dibertsiorako bidea. Horregatik irailean ikas urtea hastera zihoanean harrituta ikusten zenuen nola zu baino nagusiagoek galdetzen zizutenean nolakoa zen Gorriti eta zuk oso majo eta jatorra zela erantzuten zenienean elkarri ukabilez ukitu eta barrez hasten zirela. Gainera, behin eta berriz ematen zizuten hautatzeko nor zen hobea, Aita Gorriti, Aita Zuzendaria ala Aita Arzallus, hau Aita Espiritual kargua zeukana. Zalantzarik gabe Gorriti hautatzen zenuen onen bezalakoa. Orduan mutiko batzuek irribarrea ezpainetan alde egiten zizuten, “laster jabetuko zarete” esanaz bezala, baina beste norbait saiatzen zen zuri eta zu bezalakoei begiak zabaltzen, esanez Aita Zuzendaria eta Aita Espirituala zirela han onak eta ez Aita Gorriti. Eta horrela izan zen, laster ezagutu zenituen Gorritiren Dr. Jekyll and Mr. Hyden aurpegi ezberdinak. 

Sakramentinoak I

Hara non zure 63. urtebetetzean gutun sorta bat oparitzen dizuten, zeuk umetan ikastetxean zeundela etxera idatzirikoa. Horrez gain, beste koaderno multzo bat ere eskuratzen dizute, urte gutxi batzuetan, oraino nerabezaroa zeharkatu gabe, idatzi zenuen egunerokoa.

Gutunak 9 dituzu, 9 hilabetetan idatzikoak, 1964. irailean hasi eta 1965eko apirilera artekoak. Ahal zenuen idazketa dotoreenaz eta gaztelania txukunean idatzita daude, horrela idazten irakatsita baitzeunden.

Egunerokoen lehen data 1968ko urriaren 14koa duzu eta azkena 1972ko apirilaren 12koa, guztira 3 urte eta erdiko izkribuak, ia egunero idatzitakoak. Hauek euskaraz daude idatzita, garaian prestigio eta hedabide nagusiena zeukan gipuzkeraz. Eskura eduki zenuen edozein koadernotan daude taxututa, erabili gabeko aurreko urteetako agendetan, adibidez. Esku izkribuok zuloren batean nonbait ondo ezkutatu eta gordeta egon dira orain arte eta ustekabez atzera aldeko leiho bat zabalduta uzten dizute.

Zer egin idazki guztiokin? Zertarako baliatu? Hara ate batzuk zabalik:

Lehenik, zeu zinen ume hari idatz egiozu zerbait, esaiozu maite duzula, leihotik begira ari zatzaizkiola eta ez dagoela bakarrik, lagunduko diozula gertatzen zaion guztia ulertzen, egun gozatzen duzun egoera bare eta patxadatsu honetatik azalduko diozula, justifikatu gabe, nagusiek zergatik egiten dituzten egiten dizkiotenak, kontsolamendua izan eta lasai dadin.

Bestetik, beste 50 urte pasatakoan ziur badagoela norbait 100 urte lehenago bere arbaso zahar hark zer pasadizo nozitu zituen jakin nahi duenik eta gertaera asko harrigarri irudituko zaio agian, edo baduke haietatik zer ikasi eta zer ondorio atera bere bizitzarako ere, edo kontsolamendurako balio diezaioke hari ere. Hala bedi.

Azkenik norberarentzat ere mesedegarria litzateke nor izan den eta nondik etorri den gogoan hartu eta hartaz hausnartzea geratzen zaion bide oraindik luzea erosoago eta argiago egin dezan.

50 urtetik gora pasatu dira honako lehen gutunak Tolosatik Morgarako bidaia egin zuenetik, baina baziren horren aurretiaz beste gutun batzuk ere, dozenatik gora agian, ikastetxeko lehen urtean idatzirikoak, baina, tamalez, inork gorde ez zituenak.

Kerman-Maite 2016-X-1

Kerman-Maite 2016-X-1

1

Duela mila urte Afrikan barrena

gerlari bereber bat, zenik ausartena,

kalifaren laguntzan etorriz aurrena

mendean hartu zuen lurraren herena.

2

Zawi ibn Ziri zuen mairu hark izena,

kalifak lehen emirra hautatu zuena,

Granadako errege leial ta zuzena.

Ilhuma alaba galduz izan zuen pena.

3

Nafar erregearen seme Bernardori

eman zion ezkontzan printzesa eder hori,

zirrara sortu zion gortean orori.

Antso Handia ia zalditik erori.

4

Antso Gartziak ere Zuria alaba

ezkontide igorri zuen Granadara.

Zawiren semeari hainbat bihozkada,

Kemal printzearekin ezkondu zen hara.

5

Ilhumaren ume ta ondoko denetan

jazo da gertaera bitxia benetan:

Iluna gailendu da larru azaletan,

Kermanen genetika  mustra  da horretan.

6

Zuriaren ondoko orotan ostera

mendeetan mantendu da zuritasun bera,

sorginkeriaren bat badela uste da,

horren adibiderik onena Maite da.

7

Hara ze paradoxa, dirudi gezurra:

iparrean kanela hegoan elurra.

Baina bien arteko bidea laburra,

esne ta eztiaren maitasun samurra.

8

Azalea zuria eder jauregian,

azuzena liraina da lorategian,

Lojako olioaren distira aurpegian,

eztia azalean datila begian.

9

Mila urte pasata hara oihartzuna,

berriro lotu dira zuri ta iluna,

biak bat egiteko, bion maitasuna

ta hori ospatzeko da gaurko eguna.

Duela mila urte baino gehiago gerlari bereber bat, Zawi ibn Ziri, bere gudarostearekin Sulayman kalifaren laguntzan etorri zen Afrikatik. Erakutsitako adorea eskertzeko kalifak Elbirako erregetza eman zion Granatako lehen emir izendatuz.

Urte urrun haietan  nafarrak eta mairuak etengabeko borroka, itun, eztabaida eta akordioetan ari ziren.

 Ezkon politikari jarraikiz Zawi ibn Ziri emirraren alaba Ilhuma Azahara Iruñara eraman zuten 1031 urtean Antso III Handiaren seme Bernardo Santxezekin ezkontzeko.

Handik urte betera Antso III Gartzes Handiaren alaba Zuria Medina Granatan ezkondu zen Zawi ibn Ziri, lehen emirraren seme Kamal ibn Zawi printzearekin. Ordurako Habbús ibn Maksan  Granadako bigarren emirra zen.

Halako ezkontzak ez ziren berrikuntza bat izan. Izan ere, Antxo Handiaren aitona zen Antxo II Abarkak, alaba Urraka Almansur kalifari eman zion berarekin ezkon zedin. Urrakaren semea, Abd al-Rahman Sanchuelo Kordobako Hisham II kalifaren hayib izatera heldu zen, kalifatoan benetan agintzen zuena.

Kerman-Maite  1-X-2016

1

Hace más de mil años un guerrero bereber nacido en Achir, hoy territorio de Argelia, acudió desde sus dominios norteafricanos en ayuda de Sulayman II cosechando numerosos éxitos militares en Al-Andalus para el quinto califa de Córdoba.

2

Este jefe bereber se llamaba Zawi ibn Ziri y fue recompensado con la recién creada taifa de Elvira-Iliberri que él transladó a Gharnata-Granada, siendo el primer emir o rey de Granada. Siguiendo la diplomática política en sus relaciones con los reinos cristianos, casó a su hija Ilhuma con el hijo de Sancho el Grande de Navarra.

3

La exótica princesa causó admiración en la corte navarra cuando llegó para casarse con Bernardo, hijo de Sancho Garcés III. El rey casi se cae del caballo debido a la impresión que recibió por la belleza de Ilhuma.

4

El mismo rey navarro, a su vez, casó a su hija Zuria con el príncipe Kemal, hijo de Zawi Ibn Ziri, emir de Granada. El corazón del príncipe latió intensamente en su casamiento con la princesa Zuria Sánchez en el palacio granadino.

5

Un curioso fenómeno ha ocurrido en los descendientes de la princesa Ilhuma: el color oscuro ha predominada en la piel de todos ellos. La genética de Kerman es una buena muestra de ello.

6

En cambio, en todos los descendientes de Zuria se ha mantedido por siglos la misma blancura, se piensa que debido a algún sortilegio. Maite es el mejor ejemplo de semejante brujería.

7

Parece mentira tal paradoja: canela en el Norte, nieve en el Sur. Pero la distancia entre ambos elementos es breve, es el tiempo que tarda en fundirse el tierno amor entre la miel y la leche.

8

 La azalea blanca crece hermosa en el palacio y la azucena reluce delicada en su jardín. Reflejos de aceite de Loja sobre la faz, miel sobre la tez, dátiles en los ojos.

9

Pasados más de mil años, vuelve el eco del claro y el oscuro que se juntan de nuevo gracias al amor de ellos dos y hoy es el día en que celebramos esta unión.

Ura Izan Hadi 

Doinua: Mendian Gora Haritza

Euria zalapartaka,

teila gaineko zarata,

uhin borobil txikiak sortuz tantak tantaz tanta.

Monotonoa duk kanta

ezin diok egin hanka,

behatu ezak arretaz horko tangada galanta.

Begira hago, begira

teilatuaren azpira,

zaparradaren ondotik euri tantaren dizdira.

Ttanttoak zatozak di-da

potxingoaren erdira,

banan-banaka osatzen ditek putzua guztira.

Teilatik askatu nahirik

tantak soina luzatzen dik,

zoriontsu duk bere burua libro ikusirik.

Ez zeukak jauzi handirik

bost metrotakoa baizik,

baina sentitzen duk hegaldian erabat bizirik.

Belar ta hosto bustiak,

berde ta hori eztiak,

bere bidaian islatzen ditik kolore guztiak.

Txoriñoen abestiak,

arta-soro ta mahastiak

sentiarazten zizkiok denak goitik eguzkiak.

 

Hodeietatik zorura

errekastoen freskura

bira osatuz gaindituko dik itsasoko muga.

Hori duk haren onura,

bizitza bere eskura

berriz lurrunduz borobiltzeko ziklo bikain hura.

Portzentaje ederrean,

hirurogeita hamarrean

ura haiz heure gorputz osoko bizi altxorrean.

Bestea derrigorrean

erre hazaten dorrean

disolbatuko duk hauts eginda poliki lurrean.

 

 Likido amniotikoa,

jaiotze aurretikoa,

itsas uraren antzekoa duk, hi han hazikoa.

Ur gurpila, betikoa,

hi haiz haren harikoa,

itsasoa duk hire jomuga, ziklo logikoa.

Zikloa behatuz adi

erraz dezakek nabari,

heure antza ez al diok hartzen euri tanta hari?

Jaio eta hil, kinka bi,

izadiaren emari.

Oihuka ezak “Be water my friend”, ura izan hadi!

Izan Hadi Ur  

Begira hago, euriari begira aterpetik. Uraren doinu monotonoak inguratzen hau, geldo, luzaroan. Sabaian zalaparta bustia eten gabe ari duk erritmo biziari eutsiz eta erauntsiaren atsedenaldi bat heldutakoan, oraindik ere, iturri hotsak zoruan sortutako putzuraino zirauk. Teilaren sabel gorri borobiletik barrena ur jarioa astrapalaka zoak. Zaparradaren baretzeaz bat putzuan euri tantek, orain pausuan, uhin borobil ozen bilakatzen ditek goitik beherako abiada.

Begira iezaiok tanto lodi horri, nola luzatzen den teilaren hegalpetik askatu nahirik. Azkenik euri tantaren buztana soltatzen duk sabel gorritik eta izaki borobil gardena libro zihoak bere buruaren jabe. Aske eta gazte, ez duk jabetzen grabitateak fatidikoki ezartzen dion patuaz, bost metro eta pikuko hegaldiak dirauen arteko izana daukala, edo bostehun eta hogei zentimetrokoak, edo bost mila eta berrehun milimetrokoak, edo … Nahi adina luzatu arren, tangada jaioberriaren azkena ziur gerturatuko duk potxingoko urarekin bat egin arte, tanta aske burujabea izateari utziz.

Ziklo borobil bikainean heldu duk hodeietatik datorren ale dizdizaria. Eta haietara itsasotik lurrunduta igoa duk lehenago. Itsasoa duk, berriz, azkenik, tanta xumearen jomuga, ibilbidea osatuz.

Bitartean, egun arre euritsu honetan ere, kolore guztiak zurrupatzen ditik tantoaren azal borobilduak, hodei sabel erraustuen artetik ageri den zertzelada urdina eta ahulduta eta zeharka datozen izpi bakanak. Alboko landako berde eta horiak eta teilaren gorria ere, denak nahasian islatzen dituk ur perla txikian.

Hire burua urmaelera eroriz doan tanta dizdizari irudikatzen duk, sabel gorriak erditu hinduenetik urak berdinduko hauen orenera. Lege fisiko eta kimikoek mugatzen haute heure denboraren izate osoan. Ura haiz ehuneko 70ean. Gainerako 30a ere, egunen batean erre hazatenean, uretan disolbatuko duk aurrerago edo atzerago, itsaso zabalean nahiz lur bedeinkatupean. 

Jaiotze aurretiko bizitzan urez inguraturik hengoen, likido amniotikoan. Likido hau itsas uraren ia berdina omen duk. 

Ez haiz desagertuko, orain itsaso, orain hodei, orain erreka izango haiz gurpil amaigabean. Be water my friend. Izan hadi ur.

Puletik ere Gezuragara bikote bila

Puleko Leon Elorriagak (1838) seme zaharrena, Guillermo, Gezuragara bidali zuen emazte bila eta han topatu zuen Catalina. Baina etxean, Pulen, geratu zena hirugarren alaba izan zen, Anselma (1869). Leonek sei seme-alaba izan zituen, zaharrena Guillermo (1865), Patxikoren aita. Zergatik hartu zuen Puleko oinordekotza hirugarren alabak, Anselmak? Zergatik ez zen Guillermo Pulen bizi izaten geratu, etxe berri baten bila hasi beharrean? Azken galdera honen erantzuna gaurko Gezuraga baten hitzetan jaso nuen: Andra Marira joan zen taberna hurbilago izatearren. 

Anselma ere leku berberera joan zen, Gezuraga behekora eta han Simeon topatu zuen ezkongai eta Pulera eraman. Honen anaia zaharrena, Eugenio, jatorrizko baserrian geratu zen. Hurrengo belaunaldian Simeon eta Anselmaren alaba zaharrenak ere, Sabinak, Gezuragara jo zuen ezkontza garaian eta han Eugenioren semea, Gabino aurkitu zuen.

Gabino Gezuraga eta Sabina Gezuraga, erdian

Hurrengo belaunaldian Puleko Felisa Gezuraga Gezuraga (1921), gure amari, egokitu zitzaion Puletik Gezuragara joatea horretarako adinera heldu zenean. Ibili ere ibili omen zen Gabiño Gezuraga mutil lagun hartuta. Ez bere aita, Gezuragako lehengusua baizik. Baina, zorionez, tradizioari uko eginik Gezuragako mutil laguna eta Pule ere utzi egin zituen. Zertarako? Zorroza batekin ezkontzeko! Baina ez edozein Zorrozarekin, ez, Trinirekin baizik, Eskolo Zorroza Zorrozaren semearekin. Zorroza bikoiztuta izatea gutxi balitz, Eskolok ere Gezuragara jo zuen bere egunean hango Anastasia Gezuraga, Gabinoren arreba, emaztetzat hartzeko. Nola arraio lortu dugu bestela dauzkagun abizenak izatea? Hona: Zorroza, Gezuraga, Gezuraga, Gezuraga, Zorroza, ... 

Zorroza eta Gezuragatarren Endogamia

Gezuraga Behekoa

Jakina da Morgan guztiok garela, urrago-urrunago, senideak. Beste herri batzuetan ere antzekoa gertatuko zen, baina Morgakoa harrigarria da. Susmatzen dut ezkontza-politika oso indarrean egon dela beti herrian. Maitasuna, erromantizismoa eta haragikeriak politika horretatik at bilatu beharko ziren agian. Ondorioz, baserritarrek antzeko statusdun etxekoekin antolatu bide zituzten seme-alaben ezkontzak etxearen jabegoari garrantzia gorena emanik eta ahal zen heinean negozioak etxean jarraitu behar zuen. Hau izan da gure patua

Gezuraga Goikoa (berria, 1865)

Zorroza eta Gezuragatarrena, hala ere, marka guztien gainetikoa da. Ze amorruz ekin izan dioten beti beraien artean nahastu beharrari! Abizen bereko ezkongairik eskura izanez gero zertarako urrunago jo? Lau mendetako asaba guztiak zenbatzen hasi ezkero gutariko edozeinek 260.000tik gora kalkula ditzakegu, bai, bai, miloi laurdenetik gora. Bada, hainbeste milatatik zorrozatarrak zorrozatarren bila hasten dira zoro moduan ezkontide bat aukeratzeko, edo bestela Gezuragaterren peskisan.
Bizkaiko Elizaren Histori Artxiboan begiratzen hasi eta bataio agirietan datozen Zorroza goiztiarrenak Pedro eta Maria Çorroza neba-arrebak izan ziren, lehena 1553an eta bigarrena 1555ean bataiatuak. Haien gurasoak Yñigo eta Mariperez izan ziren. Bigarren abizenik ez zaie agertzen. Eztakigu bata edo bestea gure asabak izan ziren, baina baziren gure asabak Santorum Duo eta Mariasaez Duo y lequerica senar-emazteak. Duo biak, senarrarena eta emaztearena, Zorroza ziren. Batzuetan abizena etxearen izenarekin nahasten edo konbinatzen da eta, honela, Duo eta Duo Zorroza edo Zorroza de Duo baliokideak izan ohi dira. Berdin gertatzen da Lequerica etxearen izenarekin, hau ager daiteke soilik edo Zorroza abizenarekin konbinatuta. Horrela, Santorum eta Mariasaezen seme Pedro,  Çorraça, Çorroça (Duo) abizenekin dator erregistratuta, etxearen izena parentesi artean dela. Zorroza abizena bikoiztuta izatea gutxi balitz, gure arbaso Pedro 1629an Begoñan ezkondu zen Maria , Escurra, Gueçuragarekin.

 Haien seme Miguel, (Duo) Corroca, Escurra urte gutxi batzuen buruan  Mariperez, Balle, Arteeta izenekoarekin ezkondu zen. Biak ziren 1636ean jaioak eta zortzi seme-alaba izan zituzten: Domingo (1659), Joan (1661)  Maria (1664) Pedro (1666) Martin (1668) Maria Josepha (1671) Ana (1674) eta Bartholome (1677). 

 Alabetariko bat, Maria Josepha Zorroza Balle, Domingo Guezuraga Apraizekin ezkondu zen. Azken hau Gezuragatarren aldetik dugu arbaso. Bigarren semea, Joan Zorroza Valle (1661) Catalina Gueçuraga Oruerekin ezkondu zen1691an. Hauek gure arbasoak izan ziren eta bederatzi seme-alaba izan zituzten, adi haien izenei: Joan (1694), Joseph (1696), Joan (1699), Maria Antonia (1703), Cathalina (1705), Joseph (1708), Francisca (1711), Miguel (1715) eta Francisco (1719). Semea Francisco eta alaba Francisca izatea nahiko arrunta zen, baina deigarria da ez bat, seme pare bi izen berekoak izatea, kasu honetan Joseph eta Joan. Ohikoa zen, seme edo alaba bat erditzean edo umetan hiltzen zitzaienean honen izena hurrengo bati jartzea. Hala ere ahaide hauen kasuan ez dirudi halakorik gertatu zenik, arrazoia beste nonbaitetik ideiatu beharko da. Izan ere, txikitan hiltzearen hipotesi horri bide emango liokeen hileta agiririk ez da inon ageri.
Joan bi horietako zaharrena 1694ko gabonzar egunean jaio zen eta bestea 1699ko Inozente egunean. Aita bera zuten biek, baina ama ezberdina. Lehenaren ama Anttonia izan zen eta bestearena Cathalina, iskribuek diotenez. Cathalina beste anai-arreba guztien ama ere izan zen. Nor zen, orduan, Anttonia, abizen berberekin datorrena? Anttonia bakarra Cathalinaren ama zen, ez da beste inor agiri  izen horrekin. Dena geratzen zen etxean. Joan bietako bat, eztakigu zein, Okorikokoen arbasoa dugu, Doroteo eta honen oinordekoena.
Badago beste bitxikeria bat Joan izeneko anaia biei buruz. Ezkontza agiriei kasu egiten badiegu Lequerica Çorroza, Guesuraga, Joan Morgan ezkondu zen Duo, Apraiz, Ysabel izenekoarekin 1722ko ekainaren 10ean eta berriro irailaren 4an. Bi aldiz ezkondu ziren ala Joan anaia biak ezkondu ziren emazte berarekin? Seguruenik iskribua bikoiztuta egongo da. Beste bitxikeria bat, gauza arraroak pentsatzera eraman gaitzakeena, Çorroza, Guezuraga, Juan Morgan ezkondu zen, iskribuen arabera, 1735ko abenduaren 12an Castillo, Gangoiti, Josepha izeneko emaztearekin eta egun berean Zorroza, Guezuraga, Joseph Larrabatzuko Goikoelexean ezkondu zen Gastelucho, Ganguti, Josepharekin. Nor ezkondu zen norekin, zein Joseph zen hura? Atera ondorioak horri! Auskalo!

Duo Behekoa

Agiri zaharrenei aditurik Duon topatzen ditugu lehen zorrozatarrak. Honela, Mariperez Balleren senar Miguel (Duo) Corroca dator bataio agirian. Honek erakusten digu etxe horretakoa zela, Duokoa, edo, herrian esaten den modura esanda, Dungoa. Hauen seme Joan Duo Zorroza 1691ean Cathalina Guezuragarekin ezkondu zenean Gezuragara joan zen bizitzera. Izan ere, hauen seme-alaben bataio agirietan Zorroza Guezuraga, Guezuraga abizenez datoz jasota. Denak, gazteena salbu, hau, Francisco Çorroza Lequerica , Guesuraga
abizenez jasoko baita agirietan. Okorikokoen arbasoa zena, Joan Lequerica Çorroza Guesuraga Lekerikara ezkondu zela esan liteke. Gure arbasoa Miguel, ostera, Fikan ezkondu zen 1743an.

 

Duo Goikoa

Gaitzerdi egungo belaunaldikoak leku exotikoagoetara abiatu diren bikotekide bila, Paraguay, Ondarroa ...

Negu Hurbila

MIKEL LABOAren ahotan dator XABIER LETEren poema (kantuan.net-etik hartua)

:

1.- Ez nau izutzen negu hurbilak
uda betezko beroan
dakidalako irauten duela
orainak ere geroan
nolabaitezko kate geldian
unez uneko lerroan
guztia present bihurtu arte
nor izanaren erroan.

2.- Ez nau beldurtzen egun sentian
arnas zuridun izotzak
nun dirudien bizirik gabe
natura zabal hilotzak
eguzki eder joan guztien
argia baitu bihotzak
eta begien milla ernegai
iraganaren oroitzak

3.- Ez nau larritzen azken orduan
arnasa galdu beharrak
bide xumea hesituarren
amildegiaren larrak
ardo berriak onduko ditu
mahastietan aihen zarrak
gure oraina arrazoiturik
beste batzuren biarrak.

4.- Ez nau illuntzen baratzatikan
azken loreak biltzeak
muga guztien arrazoi billa
arnas gabe ibiltzeak
arratsaldeko argi betera
zentzu denak umiltzeak
amets beteko loa baitakar
behin betirako hiltzeak.

Bai, bazuen izutzen neguak, beldurtzen zuen izotzak , arnasa galtzeak larritzen zuen, iluntzen zuen behin betirako hiltzeak gure Xabier Lete.

Ikara guztiok eraginda idatzi zituen, hain zuzen, honen poema hunkigarriak. Lirikotasunak arintzen zizkion herstualdi itogarriak, amildegiaren zorabioak. 

Arrazoiz eta fedez, bietara egiten zien aurre kezka existentzialei eta muga guztien arrazoien bila ibili ondoren, bihotzaz eta buruaz. iraganeko eta etorkizuneko arrazoiaren argiak arintzen zion bihotza.  

Bazekien, baina fedearen indarraz zekien, existentziaren erroan ez dela denborarik , guztia present dagoela oraina eta geroa lotzen dituen kate geldian.
Bizitza eta heriotza, biak bat egiten ditu bere arrazoizko fedean, izotzezko irudikatzen duen hilotzak natura zabal dirudi eta betirako hiltzea atseginezko loa bilakatzen du Letek.

Xabier izan zen ahien zaharrak ardo berria emango du, haren oroitzak mila begi erneko ditu guregan.

Traje berria

 

Arroniz herriko Emiliok traje berria atondu eta josi dio neurrian Erromulori. Ondo lotzen zaio gurdiarekin eta astoa pozik dago. Honek ez du tutik ulertzen aspaldian gertatzen zaionaz, baina nagusiak eskatu eta agintzen diona kristau baten fedez betetzen du. Gainera, eginbeharra amaitzen duenerako sari gozoa ematen dio hark. Erromulo asto baten lojikari jarraikitzen zaio bete-betean eta bere burua intelijentetzat daukana ez bada asto-lojikara ailegatzen nor da hemen intelijentea eta nor da astoa?
Emiliori besoak  oso minduta eta bi zangoak guztiz txikituta geratu zitzaizkion lantegian izan zuen istripu larri baten ondorioz. Geroztik izterrak moztuta geratu zen, baina besoekin moldatzeko moduan. Emaztegaiaren laguntzaz hau eta bestea probatzen hasi zen, baita parapentean salto egiten ere, baina azkenean betidaniko zaletasunarekin, mando, zaldi, astoekin, lotuta zegoen larrugintza ikasten hasi zen Lizarrako militar batekin eta gaur oso iaioa da bere langintzan. Ezbehar gehiago ere pairatu behar izan du gizonak, emaztegaia zuena emazte bihurtu eta gutxira zendu egin baitzitzaion minbiziaz, seme gazte birekin utziz. Aurrera egiteko adorea izan du horratio!
Ez du atsegin edozein lan, larrua bitartean egon arren, berak atsegin duena abereak gurdian lotzeko uhel eta aparejuak egitea da. Horregatik oso interesatuta dago Erromulori trajea nola geratu zaion jakiteaz. Primeran, Emilio.

Kristalezko bola

Ez dut sorginkerietan sinesten, baina ez dagoenik ere ez dut esango. Duela lauzpabost hilabete esku-irakurle edo argi-bolan etorkizuna iragartzen duten sorgin horietako batengana joan izan banintz honelakoa izango zen bion arteko solasa:

Sorkunde Sorgina(SS).- Ez dizut beldurrik sartu nahi, baina hemen zurrunbilo handia ikusten dizut, oso gertaera garrantzitsuak datozkizu, bizitza erabat irauliko dizkizutenak. Ber-berton sentitzen ditut, oso gertukoak dituzu, ez dakit nire bola honek honenbeste presio jasan ahal izango duen.

Patxiko Rementeria(PR).- Bai, nire erretiroarena izango da. Erretiroa hartuko dut datorren hilean. Ikusten duzun ekaitz edo dena delakoa ez da halabeharrez ezer txarrik izan behar, ala bai? Nik jubilo handiz hartuko dut, behintzat.

SS.- Ez, oso aldaketa errokoak dituzu, baina ona ala txarra zer den zeuk baloratu beharko duzu. Lurrikara bat bezalakoa da hau, ez da aldaketa soil bat, zuregan soilik ez ezik ingurukoengan ere eragingo baitu. Jubilatu egingo zarela diozu, baina ez dut ikusten garbi. Jubilatuko dena zure bizikidea da, zure emaztea.

PR.- Oso kapaza da niri aurrea hartzearren. Harena ez dakit posible izango den, baina nirea ziurra da, beste berririk ez dut espero.

SS.-  Zure erretiroa gutxienekoa da. Dena hankaz gora ikusten dizut etorkizunean.

PR.- Ikara sartzen didazu. Ze aldaketa konkretu ikusten duzu?

SS.- Komunikazio eta garraioen sailean berriztapena datorkizu, argi eta koloreen erabateko aldaketa, garraiatzeko eta komunikatzeko modua aldatu egingo duzu. Kotxea aldatzekotan zara?

PR.- Ez, inola ere ez. Nire autoa oso ongi portatzen da eta ez dut beste baten premiarik.

Gerora, noski, gerora jakiten baita zer zen argizko bolan adierazi zena, hain estimatua nuen autoak betirako stopa egin zuen eta nik baino aste bete lehenago hartu zuen erretiroa. Kotxe berria, Fiat Bravo  gorri bat hartu nuen  Basurde Izukaitza 3747 Cerdito Valiente izen matrikulatua duena.

SS.- Era digitalean guztiz murgilduko zara epe labur-laburrean eta komunikazio sarea esponentzialki hedatuko duzu.

Arrazoia zuen balizko sorginak. Egun gutxi batzuen bueltan telefoniako konpainiara kontratua berrikustera joan eta hileko ohiko ordainketa jaisteaz gain doako telefono mugikor moderno baten jabe atera nintzen, wassapa eta guztizko esmarfon horietako batekin. Hala ere, honela esan nion andre iragarleari:   

PR.- Ez naiz, ba, ni modernokerien oso zalea, inozokeria hutsak iruditzen zaizkit, denbora alferrik galarazten dutenak. Derrigorrezkoa ez bada, behintzat …  

SS.- Ikusten dudana besterik ez dizut aitortzen. Honen interpretazioa ordenagailu berri bat hartuko duzula izan daiteke. Badaukazu etxean ordenagailurik?

PR.- Bai, behar dudanerako nahikoa eta lar.

            Sorginkeria bategatik edo, ordenagailua ere data berberetan hondatu egin zitzaidan eta patuak berri bar eros nezan bultzatzen ninduen. Hala ere, honetan errebelatu egin nintzen Olinpoan hariak trabestuz nirekin jolasean zebilen jainko txikiren baten kontran eta lehengo zaharra konpontzea lortu nuen. Alabaina, lau hilabetez ordenagailu barik iraun behar izan nuen.  

SS.- Bolaren alde honetan irudikatzen da argi biziena, zure eguneroko zereginetan datorkizu iraulketa sakonena. Zure eginbeharrak orain arte gazteekin burutzen bazenituen, aurrerantzean … gazteagoekin egingo dituzu.

PR.- Zer? Nola? Erretiroaren aldaketa da hori seguruenik. Umeekin lan egiteari utziko diot. Nola da posible ondoren txikiagoekin jardutea. Ez da izango aitona egingo nautela?

SS.- Ez, familiatik at dago argi distiratsu hau. Aitona izatearena itxaron dezakezu, baina hobeto esertzen bazara, luze joko du eta. Bidaia luze batekin dauka zerikusia.

PR.- Hau bai, ezustea! Ez naiz, bada, berriz Kaliforniara joango ume txikiei eskolak ematera!

SS.- Ez, denborazko bidaia da, salto luzea egingo bazenu bezala.

PR.- Martetar ume koadrila batek abduzituko nau agian. Ez nuke halakorik probatu nahi.

SS.- Ez, denboran atzera egingo duzu, zeu ume txikia zinenekora edo. Komunikazioko argiarekin nahasten da, honekin zerikusi handia izan dezake.

            Sorkunde sorginak ikusi bide zuena Altzaga ikastolako ikasle ohiekin harremanetan jarri izana izan zen, zalantzarik gabe. Bat-batean hiru promozioko ikasle ohiekin komunikatzen hasi nintzen. 1968an jaiotakoekin bazkari batean izan nintzen urrian eta denboraren tunelean atzerantz bidaiatzea zer den esperimentatu nuen. Zein bidaia atsegina! Garai zahar hura berriro bizitzea izan zen.

PR.- Behintzat umeei eskolak ematen ez nauzu, bada, ikusiko?

SS.-  Ba bai! Bost urteko bati irakasten ari izango zatzaizkiola ikusten dut. Eskola partikularrak emango dituzu.

PR.- Zenbat hanka ditu bost urteko horrek?

SS.- Normalak, lau. Lau? Lau!!

PR.- Badakit nor den. Hori Erromulo da. Eskola partikularrak ematen hasi natzaio, bai. Gurdi bat ere erosi diot eta traje berria aginduko diot larrugile bati harentzat. Zer gehiago iragartzen didazu? Osasuna ondo? Eta maitasuna ere bai?

SS.- Familiaren atalean ugaldu egingo zaretela ematen du.

PR.- Zeeeer?

SS.- Bai, bai. Orain artekoa bikoiztu edo gehiago. Itxaron, esango dizut zehatzago. Orain arte bi ikusten ditut …

PR.- Bai, noski, emaztea eta biok geratzen gara etxean, semeek habia utzia dute, batek duela zortzi bat urte eta besteak orain dela urte bete edo.

SS.- Bai, baina, laster hiru izango zarete. Ez, lau! ... Ez, bost!

PR.- Geldiro, geldiro. Zer esaten ari zara? Nire emaztea ez dago Parisera joateko moduan eta legediak ez du uzten gure adinekoek umerik adopzioan hartzerik.

SS.- Ez dakit ziur nortzuk diren etorriko zaizkizuenak, baina lasai egon, ez dira ume txikiak. Joan etorrian dabiltza, ez dira luzaroan geldituko, denak ez, behintzat. Etxean aldaketa handiak dauzkazue. Gelak buelta-bueltaka ikusten ditut. Ez! Ez bakarrik gelak, etxeak ere bira eta bira ari dira, dantzan. Bizilekuz aldatzeko asmoa duzue ala?

            Orain ongi interpreta dezaket sorginak adierazikoa, orduan zoratzekoa bazirudien ere. Amaginarreba, amama Petri, bere etxea utzi beharrean izan zen, ez bere erruz, baina. Krisiaren ondorioetako bat, beste bat. Gurera etorri zen eta hemen da orain. Haren etxeko hondakinak banatzen izan genuen lana ondorenean. Bere gela dotorea geure egin genuen eta Morgako etxera eraman. Han gela aldaketa bat egin genuen altzariak bestela ez baitziren sartzen.

Familiakoen joan-etorriak ere erraz ulertzen dira orain. Harri aldi baterako sortetxera itzuli zen hark ere bizileku aldaketa egin baitu. Eta koinatuari ere antzekoa gertatu zaio, hau batzuetan bazkaltzera baino etortzen ez bada ere. Mugimendu ugari ezustean. Orain dakit hau guztiau.    

PR.- Ez daukagu halako asmorik. Oso pozik gaude gure etxean.

SS.- Familian oraindik aldaketa gehiago dago. Norbaitek daukan lana utzi eta beste bat hartuko du eta lan gehiago egiteko izango da, goizean goiz jagi beharko baitu.

PR.- Hori Kerman da. Ospitaleko lana utziko du, beraz?

SS.- Ez dakit, ez dut ezagutzen, izan liteke. Laster jende askori zuzenean zerbitzatzen ikusten dut.

            Zein ongi ikusten zuen sorginak halakoak! Kerman Ziripoten dago orain lan egiten. Honetan ere asmatu! Sinestekoa da ala ez?

PR.- Berrikuntza asko agintzen didazu. Besterik ikusten duzu?

SS.- Bai, hemen espresio artistikoaren munduan adierazpen batzuk ikusten dizkizut. Pintura edo musika ikastaroak egingo dituzu gutxi barru eta buru-belarri ari izango zara horretan.

PR.- Ah, bai! Hori ere badakit zer den. Jatorki abesbatzan eman berri dut izena eta abesten ere emango dut aisialdia. Belarria eta eztarria findu beharko ditut.

SS.- Hori izan da dena. Lan handiak eman dizkidazun arren, oso zehatz irakurri ahal izan dizut etorkizuna. Tamalez garesti samar aterako zaizu.

PR.- Ez dio ardura. Dirua baino ez da

Sorginak argi-bolan ikusten zuen zurrunbilo zorabiagarria orain ari naiz bizitzen, umetako barraketan bainenbilen. Oka egiteko larririk ez daukadan bitartean …

Agur ta banoa ...

Aurtengo, 2013ko, abenduaren 13an 60 urte betetzean agur esateko unea heldu da. Erretiroa hartzeko eguna etorri da eta banoa.
Garai zahar bati agur esatean zerbait eteten den sentipena nabaritzen da eta mingarri egiten. Baina datorren berriari aurre egiteak alaitasuna ematen du, batez ere jakinik laneko betebeharrik ez dagoela. Datorren berria, hala ere, zahartzaroa beraren hasiera izanik nola eman aurpegia halako jaun serioari? Oraingoz gogoz eta pozik! Datorrena datorrela, aurre egingo zaio!
Ikasleekiko azken eskolarako despedida moduko bat prestatu diet izen honekin: Maisu baten ibilerak

Eta hona lankideekin TXURRASKO jatetxean agurreko bazkarian kantatzeko habanerak:

1
Azkenez ailegatu da
espero nuen eguna,
gehiegi luzatzen zaigu
luzez itxaron duguna.
Erretiroko garaia
ez zait egingo astuna,
biharko planak baditut
baldin badut osasuna:
kindle-ean irakurri,
pasiatzeko laguna,
astozantza ta baratza
eguneroko jarduna,
mendia eta kantua
denoi gustatzen zaiguna.
Zein erakargarria den
bizitzeko askatasuna

 2

Zuen geroa zertan den

noakizue azaltzen,

ez da izango erreza

basatiak menderatzen.

Hasi teknologiaren

aukerak aprobetxatzen,

Wiki, Edmodo ta Prezi

zuhurtziaz manejatzen

eta eraikuntza berrian

zibergelak antolatzen, 

jarri zuen hologramak

ikasgaiak esplikatzen;

zuek artean nirekin

Miribilan kafea hartzen

eta trebeak direnak

Pantikosan eskiatzen.

 3
Ingles departamentuan
pakea ia ezina,
ene herentziagatik
nolako joko zikina!
Hondakinak disputatzen
itzelezko ahalegina,
bi bultzaka ta tiraka
hirugarrenak berdina.
Kafe katilu bikaina
hamaika puska egina,
hirurek nahi dute mahaia
argi eta atsegina.
Baina ezin diet utzi
hau dute gauza jakina
ene presentzia bizi
elegante eta fina.

 4
Deitu izan didazue
puta-kume ta kabroia
eta neurri bateraino
baduzue arrazoia;
sentitzen dut daukadala
kontzentzia pixka bat lohia
eta ongi merezita
dut jasotako jipoia.
Baina sentitzen dut baita
gaur neu naizela heroia.
Berdin izango dit euri
tximista ala trumoia,
ez naiz izango gehiago
despertadoreen morroia,
tamalez oso-osorik
jango duzue marroia.

5

Hezkuntza izaten denez
gizarte oso batena
erantzukizun handia
da zuek daukazuena.
Ez etsi zuen lanean
badaukazue ahalmena
nahiz ta urrezko letrez ez
agertu zuen izena.
Txinaurrien lan eskerga
da kargarik astunena
merezimendu handi ta
gutxitan eskertzen dena.
Bete zalantzarik gabe
kontzentziak dioena,
profesionaltasuna
 beti da bide zuzena.

6

Erretiro egunean

daukat atsegin itzela

zuen erruz tximeletaz

beterik daukat sabela.

Desio nuen zuekin

partekatzea honela,

jaia izan zitekeen

ezinezkoa bestela.

Bero igarri dut denon

begiradaren epela

lehertzear izateraino

nere barneko kupela.

Poztutzen nau sentitzeak

opari onena bezela

gaur sentitzen dudan poza

zuena ere badela.